Genetik Tüp Bebek
Embriyonun Genetik İncelenmesi [Preimplantasyon Genetik Test (PGT)]
Preimplantasyon Genetik Testi (PGT), embriyolarda genetik ve kromozomal değişikliklerin neden olduğu ciddi hastalıkların bebeklere geçişini implantasyondan önce tespit eder ve çocukların kalıtsal hastalıklardan uzak doğmasını sağlar.
PGT nedir?
Preimplantasyon Genetik Test, embriyoların genetik ve kromozomal anormalliklerinin neden olduğu ağır kalıtsal hastalıkları transfer edilmeden önce tespit eder ve bebeklere geçişini engeller. Ayrıca gebelik oluşturma ihtimali olmayan embriyoların transferini de engeller. Tespit edilecek problemin türüne bağlı olarak Preimplantasyon Genetik Testin üç çeşidi vardır.
Kromozomal ve monojenik anormallikler nelerdir?
Kromozomlar, her hücrenin içinde bulunan ve genetik bilgi – DNA’mızı içeren yapılardır. Genler ise, bir organizmanın hücrelerinin nasıl çalışması gerektiği hakkında bilgi içeren DNA parçalarıdır. Bir insanda 23 kromozom çifti vardır: 22 çift otozom ve bir çift cinsiyet kromozomu (kadınlarda XX ve erkeklerde XY).
Bir yumurta bir sperm hücresi tarafından döllendiğinde, her ebeveyn, kalıtım yasalarına uygun olarak her çift kromozomun birini embriyolarına verirler.
Bununla birlikte, bazen genetik bir soruna neden olabilecek değişiklikler meydana gelir. Bu kromozom anormalliklerinin iki türü vardır: Fazla veya eksik kromozomlar olduğunda sayısal sorunlardan bahsedilir. Ayrıca yapısal sorunlarda görülebilir, belirli bir kromozomun bir parçası eksik veya fazla olabilirken, başka bir kromozoma da aktarılmış veya tersine çevrilmiş olabilir.
Diğer durumlarda mutasyon belirli bir gen içinde meydana gelir ve bu vücudun işleyişini etkileyerek bir bozukluğa yol açar.
1. PGT-A, Anöploidi için Preimplantasyon Genetik Testi
Sayısal anormallik olarak bilinen durumlar araştırılır. Fazla veya eksik kromozom olup olmadığını tespit etmeye yardımcı olur. Örneğin, 21. kromozomdan üç tane (trizomi 21) olduğunda Down sendromu meydana gelir. Genetik bozukluklara neden olan diğer kromozomal anöploidiler şunlardır: trizomi 18, trizomi 13, 45X (Turner sendromu), 47XXY (Klinefelter sendromu), 47XYY ve 47XXX.
Kimlere inceleme önerilebilir ?
İleri anne yaşı (35 veya üstü).
İki veya daha fazla düşük yapan kadınlar.
İki veya daha fazla in vitro fertilizasyon uygulamasının başarısız olduğu çiftler.
Erkek faktörü: Sperm parametrelerindeki ciddi bozukluklar, sperm hücrelerinde uygunsuz sayıda kromozomun varlığına işaret edebilir.
Önceki bir hamilelik sırasında bebeklerinde farklı sayıda kromozom saptanmış çiftler.
Cinsiyet kromozomlarında (X veya Y) sayısal anormallik bulunan çiftler.
2. PGT-M, Monojenik (tek gen) bozukluklar için Preimplantasyon Genetik Testi
Embriyolarda tek bir genin değişikliklerini veya mutasyonlarını tespit etmeye izin verir. Test, farklı türlerdeki kalıtsal hastalıkları analiz eder: otozomal resesif, otozomal dominant ve X’e bağlı bozukluklar, örneğin kistik fibroz, Huntington hastalığı, Frajil X sendromu, hemofili A, orak hücre anemisi veya Mafran sendromu.
Monojenik Bozluklar Kimlere Önerilebilir?
Eşlerden birine genetik bir bozukluk teşhisi konduğu durumlarda.
Her iki üyenin de aynı genetik durumun etkilenmemiş taşıyıcıları olduğunda.
Ailede genetik bir bozukluk geçmişi varsa.
Otozomal dominant bozukluklar durumunda ebeveynlerden biri etkilenen geni taşır ve hastalıktan muzdariptir (örneğimizde erkek). Annenin genleri normalse doğacak bebeklerin % 50’si mutasyona uğramış geni miras alacak ve bu nedenle hasta olacaktır.
Aksine, otozomal resesif bozukluklarla uğraşırken, genin etkilenen kopyalarından sadece birine sahip olmak hastalığın ortaya çıkması için yeterli değildir, bu durum taşıyıcı olmaya dönüşür. Durumdan muzdarip olmak için, hem anne hem de baba kopyalarında mutasyona uğramış gene sahip olunmalıdır. Doğacak bebeklerin % 25’i bu durumdan hiç etkilenmeyecek,% 50’si anne ve babası gibi taşıyıcı olacak ve % 25’i hasta olacaktır. Ülkemizde sık karşılaşılan akraba evlilikleri bu riski arttırmaktadır çünkü kişiler benzer gen havuzlarına sahiptirler.
3. PGT-SR, Yapısal yeniden düzenlemeler için Preimplantasyon Genetik Testi
Çeşitli segmentlerin kopması veya yanlış birleşmesinden dolayı embriyolarda anormal yapıya sahip kromozomların varlığını tespit eder. Dengeli veya dengesiz olabilen birçok kromozomal yapısal yeniden düzenleme türü vardır: yer değiştirmeler, kopyalar, eklemeler, halkalar veya ters çevirmeler. Çeşitli kromozomal yapısal yeniden düzenlemeler bir hastalığa neden olabilir.
Çiftin birinde, bir kromozomal yapısal yeniden düzenleme taşıycılığı varsa bu durum embriyolarda incelenmelidir.
Kromozomal yapısal yeniden düzenlemeler:
Translokasyonlar: Kromozom çiftlerinden birinin parçası kırıldığında ve yer değiştirdiğinde meydana gelir. Bu değişiklik kromozomun genlerini etkilemez ve iyi çalışmaya devam edebilirler: Bu durum Dengeli translokasyon olarak adlandırılır.
Bununla birlikte, kromozomlardaki genetik materyalde duruma göre bir kazanç veya kayıp vardır: bu da dengesiz translokasyondur.
Her PGT türünün kendine has özellikleri vardır, ancak hepsi elde edilen embriyoların genetik taraması için in vitro fertilizasyon tedavisi gerektirir.
Bu nedenle doktor ile ilk randevudan sonra bu dönem başlar. 15-25 günlük kontrollü yumurtalık stimülasyonundan sonra yumurta toplanır. Yumurtalar, eşinin spermi ile döllendikten sonra blastosist aşamasına, yani toplandıktan 5 veya 6 gün sonrasına kadar bekletilir.
Blastosist oluşturmuş embriyolara biyopsisi yapılır. Her bir embriyodan az sayıda hücre çıkarılır ve bunlar genetik taramaya gönderilir. Biyopsi yapılan embriyolar, sonuçları beklerken aynı gün dondurulur (vitrifiye edilir).
Test tipine bağlı olarak 10 gün (PGT-A için) veya 10-15 gün (PGT-SR ve PGT-M için) sürebilen bir genetik inceleme süreci sonrası, sonuç raporu genetik bölümünce hazırlanır. Hangi embriyoların transfer için uygun olduğu netleştiğinde (kromozomal olarak normal oldukları ve / veya söz konusu genetik hastalık taşımadıkları için) bunlardan biri gerekli hazırlık sonrasında anne rahmine transfer edilir. Kalan embriyolar gelecekteki olası kullanımları için donmuş halde bekletilir.
PGT-SR durumu, kromozomal anormalliğe bağlı olarak 30 ila 60 gün süren önceden bir translokasyon çalışmasını gerektirebilir. Sürecin geri kalanı çok benzer. Son olarak, monojenik hastalıkları tespit etmek için PGT-M durumunda, her özel vakada nasıl ilerleyeceğimiz konusunda bize bilgi sağlamak için önceden bir bilgilendirme çalışması gereklidir. Bu fazın süresi, hastalıklı gene bağlı olarak 6 hafta ile 4 ay arasında değişir. Tespit edilecek hastalıkla ilgili özel bir protokol hazırlamak gerekli olabilir ve süreci 3 aya kadar uzatabilir. Her durumda, hastalar her zaman uzmanlarımız tarafından yönlendirilecek ve tüm sürecin güvenilir bir şekilde yürütülmesi sağlanacaktır.
